สมุนไพรหรือขี้เลื่อยแยกให้ออก : ยาสมุนไพรไทยที่ใช้ได้จริง ต้องผลิตจากความเข้าใจทุกขั้นตอน
การผลิตยาสมุนไพรต้องเข้าใจทุกขั้นตอน
เพราะพืชสมุนไพรจะมีฤทธิ์ทางยาแตกต่างกันไปในฤดูต่างๆ ดังนั้นจึงต้องเข้าใจธรรมชาติของฤดูกาลและการเก็บเกี่ยวพืชสมุนไพรเบื้องต้นเพื่อมาผลิตยา ยกตัวอย่างเช่น
- พืชสมุนไพรที่ใช้ราก แก่นไม้ ให้เก็บในฤดูร้อน
- พืชสมุนไพรที่ใช้ใบ ดอก หรือผล ให้เก็บในฤดูฝน
- พืชสมุนไพรที่ใช้เปลือก เนื้อไม้ หรือกระพี้* ให้เก็บในฤดูหนาว
(*กระพี้: ส่วนของเนื้อไม้ที่หุ้มแก่น, ส่วนของเนื้อไม้ที่อยู่ระหว่างเปลือกกับแก่น มีสีจางกว่า และเนื้อไม้ไม่แข็งเหมือนแก่น., Oxford Languages)
นอกจากนี้ยังมีรายละเอียดปลีกย่อยตามตำรับยาอีกมาก แต่ให้ความรู้ขั้นต้นสำหรับผู้อ่าน ยกตัวอย่างเช่น
- การเก็บราก ต้องเก็บเมื่อต้นเติบโตเต็มที่ แต่ยังไม่ออกดอก
- การเก็บใบ ต้องเก็บเมื่อต้นเริ่มมีดอก หากเป็นต้นที่ไม่มีดอกให้เก็บตามตำรับยาที่ระบุ
- การเก็บดอก ต้องเก็บก่อนที่จะมีการผสมเกสร
- การเก็บผล ต้องเก็บก่อนที่ผลจะสุกหรือหลังผลสุกแล้วขึ้นอยู่กับตำรับยาที่จะใช้
เป็นต้น
สมัยโบราณ แพทย์แผนไทยยังไม่มีเครื่องอบสมุนไพร จึงใช้วิธีธรรมชาติด้วยการผึ่งแห้ง ตากแดด ด้วยอุณหภูมิจากธรรมชาติจะยังคงคุณค่าของยาไว้
แต่ปัจจุบันมีเครื่องอบสมุนไพรที่ใช้ง่าย สะดวกกว่า ซึ่งผู้ปรุงยาก็ต้องเข้าใจเรื่องอุณหภูมิที่ใช้อบพืชสมุนไพรด้วย เช่น ไม่อบด้วยความร้อนสูง เพราะจะทำให้ฤทธิ์ยาเสื่อมรวมทั้งเป็นพิษได้
ยกตัวอย่างเช่น การใช้เครื่องอบร้อนมากๆ มาอบขมิ้นเพื่อจะได้ปริมาณผลผลิตมากๆ ในเวลาสั้นๆ แบบนี้จะเกิดยางขมิ้นออกมา
เมื่อนำขมิ้นที่มียางขมิ้นมาบด* (*ไม่มีคุณค่าทางยา ไม่ต่างกับขี้เลื่อย) แบบนี้ไม่ดีกับร่างกายเมื่อกินเข้าไปสะสมต่อเนื่องอาจทำให้ลำไส้เกิดภาวะลำอุดตันได้ เป็นต้น
หมายเหตุ: การปรุงยาสมุนไพรไทย มีรายละเอียดในตำรับแตกต่างกัน ข้อมูลที่เขียนถึงเป็นแค่เพียงเนื้อหาขั้นต้นเพียงส่วนน้อยเท่านั้น หากสนใจต้องการความรู้เพิ่มเติมสามารถปรึกษาแพทย์แผนไทยที่ท่านติดตามได้
สมุนไพรบ้านหมอละออง ผู้เชี่ยวชาญเรื่องยาสมุนไพรไทย ภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยโดยอาจารย์นายแพทย์แผนไทยละออง บัวศิริ ที่สืบสานมากว่า 35 ปี ได้รับความไว้วางใจจากผู้ใช้มาต่อเนื่อง
เชื่อมั่นในสมุนไพรไทย เชื่อใจบ้านหมอละออง

Last updated by Petchnapa at สิงหาคม 19, 2022.